Vücut sağlığının korunmasında önemli rol oynayan mineraller arasında yer alan çinko, çoğu zaman göz ardı ediliyor. Ancak uzmanlara göre bu element, bağışıklık sisteminden cilt sağlığına, yara iyileşmesinden görme duyusuna kadar pek çok hayati fonksiyonda kilit rol oynuyor.
Vücutta kalsiyumdan sonra en fazla bulunan ikinci metal olan çinko, metabolizma, hücre büyümesi ve doku onarımı gibi temel süreçlerde görev alıyor. Ancak araştırmalar, özellikle ABD'de her altı kişiden birinin, çinko açısından zengin olan et, süt ürünleri, baklagiller ve tam tahılları yeterince tüketmediğini gösteriyor.
Vücut çinkoyu kendi başına üretemediği için besinler ya da takviyeler yoluyla alınması gerekiyor. Eksiklik durumunda ise bağışıklık sistemi zayıflıyor, büyüme yavaşlıyor, hatta kısırlık gibi ciddi sağlık sorunları ortaya çıkabiliyor.Özellikle veganlar, vejetaryenler, mide-bağırsak rahatsızlığı olanlar, yaşlı yetişkinler ve yeme bozukluğu yaşayan bireylerde çinko eksikliği riski daha yüksek. Ayrıca yaş ilerledikçe hem çinko alımı azalıyor hem de vücudun bu minerali emme kapasitesi düşüyor.Uyarıda bulunan uzmanlar, aşırı çinko tüketiminin de zararlı olabileceğini belirtiyor. Fazla alım durumunda bulantı, kusma ve baş ağrısı gibi yan etkiler ortaya çıkabiliyor. Bu nedenle takviye kullanmadan önce mutlaka bir sağlık profesyoneline danışılması gerekiyor.
1. Yaraların Geç İyileşmesi Çinko, yara iyileşmesinin tüm aşamalarında görev alan bağışıklık hücrelerinin aktivitesini destekler. Ayrıca iltihabı azaltır, doku onarımını hızlandırır ve cilt hücrelerinin yenilenmesine yardımcı olur. Bu nedenle, özellikle yaşlı bireylerde geç iyileşen kesik ve sıyrıklar, çinko eksikliğinin işareti olabilir. 2. Saç Dökülmesi Çinko, saç teli yapısının temelini oluşturan keratin üretiminde önemli rol oynar. Yetersiz alım, saç köklerini zayıflatarak dökülme, incelme ve hatta erkek tipi kellik gibi sorunlara yol açabilir. Ayrıca saç dökülmesinde etkili olan DHT hormonunun dengelenmesine de yardımcı olur.
3. Akne ve Cilt Problemleri Çinko, iltihap giderici etkisiyle akne oluşumunu azaltabilir. Araştırmalar, akneli bireylerin çinko seviyelerinin genellikle daha düşük olduğunu ortaya koyuyor. Mineral aynı zamanda sebum üretimini dengeler, bakterilerle savaşır ve cildin doğal bariyerini güçlendirir. Eksiklik, egzama, döküntü ve kuruluk (kseroz) gibi cilt sorunlarını da tetikleyebilir.4. Kronik Hastalık ve Enfeksiyon Riski Çinko, T hücreleri ve doğal öldürücü hücrelerin etkinliğini artırarak bağışıklık sistemini güçlendirir. Ayrıca insülin üretiminde görev alır. Bu nedenle eksikliği, tip 2 diyabet gibi metabolik rahatsızlıkların gelişim riskini artırabilir. Araştırmalar, çinko takviyesinin zatürre gibi enfeksiyonların tedavisinde de etkili olabileceğini gösteriyor.
5. Görme Problemleri Çinko, göz sağlığı için kritik öneme sahiptir. Retina ile beyin arasındaki sinyal iletimini sağlar ve A vitamini ile birlikte çalışarak gözü UV ışınlarına karşı korur. Yeterli çinko alımı, yaşa bağlı makula dejenerasyonu gibi görme kaybı risklerini azaltabilir.6. Tat ve Koku Kaybı at alma duyusunda bozulma, çinko eksikliğinin dikkat çeken bir diğer belirtisidir. Bu durum, hem tat tomurcuklarının sayısında azalma hem de çinkoya bağlı enzimlerin azalmasıyla ortaya çıkar. Eksiklik, beyin ile tat reseptörleri arasındaki iletişimi de zayıflatır.7. Gelişim geriliğiÇocuklarda yeterli çinko alımı, DNA üretimi, hücre bölünmesi ve protein sentezi için gereklidir. Eksiklik, büyüme geriliğine yol açabilir. Çinko aynı zamanda D vitamininin kemik sağlığı üzerindeki etkisini de artırarak sağlıklı kemik gelişimini destekler.
Uzmanlar, dengeli ve çeşitli beslenmenin çinko ihtiyacını karşılamada en güvenli yol olduğunu belirtiyor. Özellikle et, deniz ürünleri, süt ürünleri, tam tahıllar, kuruyemişler ve baklagiller çinko açısından zengin kaynaklar arasında yer alıyor. Takviye kullanımı ise mutlaka hekim kontrolünde olmalı.
